”Learn the rules like a pro, so you can break them like an artist”
Er zijn diverse soorten kant-en-klare- klei te koop bij de keramiekwinkels. Hiermee wordt bedoeld dat je een brood (pak klei) in de winkel kopen en niet dat je het zelf uit de grond moet halen. Ik wil het graag hebben over de drie veelvoorkomende kant-en-klare klei en dat zijn:
- Aardewerkklei
- Steengoedklei
- Porseleinklei
Er kan verwarring ontstaan bij de verschillende keramische begrippen omdat ze betrekking kunnen hebben op de klei, materiaal, bakmethodes en temperaturen. Zodra je begrijpt dat de meest eenvoudige indeling van keramiek is dat de baktemperatuur bepaalt hoe dingen worden genoemd, valt alles op zijn plek.
De verandering van klei tot hard materiaal gebeurt tijdens de baktemperatuur van 450-700 graden. Bij 570 graden vind de zogeheten kwartssprong plaats. Bij deze temperatuur veranderd de moleculaire structuur. Hoe hoger de temperatuur, hoe harder en dichter klei wordt.
Aardewerkklei komt overal ter wereld voor. Het wordt gebruikt voor bakstenen, tuinpotten en dakpannen. Aardewerkklei wordt daarom ook vaak rode klei genoemd. In de volksmond noemen we dit terra cotta klei. In het Italiaans betekent het gebakken aarde. Aardewerk is ondoorschijnend, heeft een doffe klank en een porositeit van 5% of hoger. Door deze hoge porositeit worden objecten vaak geglazuurd om het materiaal waterdicht te maken.
Aarde werkklei is een secundaire klei (zeer divers, van fijn tot grof). De klei is zeer plastisch en heeft een laag smeltpunt. Het wordt gebakken op een temperatuur tussen de 960-1180 graden. Na het bakproces kan aardewerk een creme, leerkleurig, roze, grijs, rood, bruin of donkerbruin uiterlijk vertonen. Hoe hoger de temperatuur waarop klei wordt gebakken hoe donkerder.
Steengoed klei krijgt deze naam omdat het een steenachtig karakter en uiterlijk heeft. Steengoed is veel sterker dan het meeste aardewerk omdat het op hogere temperatuur wordt gebakken. De baktemperatuur ligt tussen de 1200-1300 graden. De scherf is niet-doorschijnend, de kleur varieert van grijs over beige tot bruin. Het heeft vaak een dikke wand, is erg stevig en voelt zwaar aan.
Er zijn veel meer kleimengsels te koop voor steengoed dan voor aardewerk. Ze kunnen chamotte in allerlei formaten bevatten zodat er fijne tot grove kleimengsels ontstaan voor diverse doeleinden. Fijne steengoedklei is ideaal voor gladde oppervlakten die met kleine details worden afgewerkt en voor gebruiksvoorwerpen. Grove versies zijn geschikt voor structuur en ideaal voor groot plastisch werk.
Porselein klei is een primaire klei die wordt gewonnen in onder andere China.Porseleinklei is ontstaan uit het zuivere kleimineraal kaoliniet, maar heeft zich ter plaatse nog gemengd met resten mica, kwarts, veldspaat en zeer kleine hoeveelheden ijzeroxide, titaanoxide en organische bestanddelen. Hierdoor ontstaat een zeer zuivere, vuurvaste en witbakkende klei. De kant-en-klare mengsels die te koop zijn samengesteld uit de witste kleisoorten die er bestaan.
De witte kleur na het bakken is net zo wit als een een leeg vel wit papier. De baktemperatuur ligt tussen de 1240-1350 graden. Hoe hoger de temperatuur, hoe doorschijnender. Als er transparant glazuur overeen gaat dan wordt het product nog helderder en de diepe lijnen worden geaccentueerd.
Gebakken porselein is zeer dicht, sterk en hard materiaal dat bestand is tegen zuur en bacteriën. Daarom wordt het vaak voor industriële doeleinden gebruikt. En niet voor groot werk.
